Ksantelazma, göz kapağında yağ bezesi gibi görünen, ancak aslında deri altında bir tür yağ birikintisi olan bir oluşumdur. Her ne kadar bazı kaynaklarda “yağ bezesi” olarak adlandırılsa da, gerçekte yağ bezesi değil, yağ birikintisidir.
Bu bölgedeki yağ birikiminin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak göz kapaklarının diğer bölgelere göre daha hareketli olması, bu bölgede yağ birikiminin kolaylaşmasını açıklayan bir teoridir.
Kolesterol, hücrelerin yapı taşlarından biridir ve kanda doğal olarak bulunur. Bazı kişilerde kolesterol ve lipitler göz çevresindeki deri altında yoğunlaşarak tabaka oluşturur. Neden bazı insanlarda bu birikim gerçekleşirken, bazılarında hiç görülmediği ise tam olarak bilinmemektedir. Bu durumun genetik yatkınlıkla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Anne veya babasında ksantelazma bulunan kişilerde, bu rahatsızlığın ortaya çıkma olasılığı toplum ortalamasına göre daha yüksektir.
Kimlerde Daha Sık Görülür?
Bilimsel araştırmalar, kanda kolesterol düzeyi yüksek olanlarda (hiperkolesterolemi) ve kan yağ düzeyi yüksek kişilerde (hiperlipidemi) göz kapağında yağ bezesi daha sık görüldüğünü göstermektedir. Ancak kolesterolü normal olan bireylerde de ortaya çıkabilir.
Daha çok 40 yaşından sonra görülür. Çocuklarda ve gençlerde oldukça nadirdir. Her iki cinsiyette de ortaya çıkabilse de kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre daha fazladır. Bu farkın nedeni henüz açıklanamamıştır.
Ailesinde ksantelazma bulunan kişilerin bu hastalığa yakalanma ihtimali, genel topluma göre belirgin şekilde daha yüksektir.
Ksantelazmaya Neden Olan İlaçlar
Bazı ilaçlar göz kapağında yağ bezesi ortaya çıkmasına yol açabilir. Bunlar arasında:
- AIDS tedavisinde kullanılan proteaz inhibitörleri (örneğin Lopinavir),
- Meme kanseri sonrası kullanılan Tamoksifen,
- Bağışıklığın baskılanması gereken durumlarda (örneğin organ nakli sonrası) kullanılan Siklosporin (Cylorin)
- Bazı retinoidler (A vitamini türevleri)
sayılabilir.
Sadece Kozmetik Bir Sorun mu, Yoksa Sağlık Açısından Risk Var mı?
Ksantelazmanın kendisi genellikle ciddi bir sağlık sorunu oluşturmaz. Ancak göz kapağı gibi hareketli bir bölgede bulunduğundan estetik açıdan oldukça dikkat çekicidir.
Hastalığa neden olan kolesterol ve kan yağları, bu kişilerde genellikle normalden yüksek seyreder. göz kapağında yağ bezesi doğrudan sağlık riski oluşturmaz; ancak yüksek kolesterol, kalp ve damar hastalıkları açısından ciddi bir risk faktörüdür. Damar tıkanıklığının en önemli nedenlerinden biri kolesterol yüksekliğidir.
Ksantelazma Oluşumu Engellenebilir mi?
Tam anlamıyla engellenemez; ancak risk azaltılabilir. Kan yağları ve kolesterol düzeyi yüksek olan kişiler, uzman kontrolünde kolesterol düşürücü diyet ve ilaç tedavisi uygulayarak hem hastalığın oluşma hem de tedavi sonrası tekrarlama ihtimalini azaltabilirler.
Ksantelazma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tedavide iki ana yöntem kullanılır.
Birincisi klasik cerrahi yöntemdir. Bu yöntemde yağ birikintisi içeren deri bölgesi cerrahi olarak çıkarılır ve kesi hattı dikilerek kapatılır. Cerrahi sınırda yağ birikintisi kalırsa, hastalığın tekrarlama riski artar.
Üst göz kapağında fazlalık deri varsa, bu yöntemle hem yağ birikintisi hem de fazla deri aynı anda alınabilir. Ancak alt göz kapağında fazla doku çıkarılması estetik sorunlara yol açabileceği için dikkatli ölçüm yapılmalıdır.
İkinci yöntem ise ameliyatsız radyo frekans tedavisidir. Bu yöntemde deri alınmaz, birikmiş yağ ısı enerjisiyle eritilerek yok edilir. Geride kalan açık yara birkaç hafta içinde yeni sağlıklı cilt dokusuyla kapanır. Deri alınmadığı için göz kapağında açıklık kalma riski yoktur.
İyileşme Süreci Nasıldır?
İyileşme süreci, uygulanan yönteme ve ksantelazmanın yaygınlığına bağlı olarak değişir.
Cerrahi yöntemden sonra ilk 3–7 gün içinde gözde şişlik olabilir. Dikişler genellikle 10–12. günlerde alınır ve iyileşme tamamlanır.
Ameliyatsız yöntem sonrası şişlik daha az görülür. Yağ birikintisinin eritildiği alanın tamamen yeni deriyle kaplanması 2–8 hafta sürebilir. Bu süre boyunca kişi günlük yaşamına devam edebilir.
İz veya Skar Kalır mı?
Göz kapaklarının derisi çok ince olduğundan, her iki yöntemde de genellikle belirgin bir iz kalmaz. Oluşabilecek hafif izler ise estetik açıdan rahatsızlık yaratmayacak düzeydedir.
Düzenli Kontrol Gerekir mi?
Tedavi sonrası genellikle özel bir takip gerekmez. Ancak hastalığın oluşumunda rol oynayan kolesterol ve kan yağı yüksekliği varsa, bu durumun ilgili branş hekimi tarafından düzenli olarak izlenmesi gerekir.
Göz Etrafındaki Yağ Bezeleri ile Karıştırılmamalıdır
Her ne kadar ksantelazma, halk arasında “göz çevresi yağ bezesi” olarak adlandırılsa da, aslında yağ bezesi değildir. Göz çevresinde benzer görünümde olan milia (keratin kistleri) ve siringoma (iyi huylu deri tümörü) da halk arasında yanlışlıkla yağ bezesi sanılır.
Bilimsel olarak bu oluşumların hiçbiri gerçek anlamda yağ bezesi değildir. Göz kapağında yağ bezesi, ince bir tabaka hâlinde yağ birikintisidir; milia, küçük beyaz keratin kistlerinden oluşur; siringoma ise deriden hafif kabarık, küçük tümörlerdir.
Her üç rahatsızlık da genellikle ameliyatsız yöntemlerle, özellikle radyo frekans teknolojisiyle tedavi edilir. Lazer tedavileri denenmiş olsa da, sonuçlar radyo frekans kadar başarılı değildir.
Ksantelazma İçin Hangi Bölüme Gidilir?
Her ne kadar göz kapağında bulunduğu için “göz hastalıkları” ilk akla gelen branş olsa da, çoğu göz uzmanı bu tür lezyonları tedavi etmez.
Bu tür operasyonlarla ilgilenen branş plastik, rekonstrüktif ve estetik cerrahi uzmanlığıdır.
Ayrıca ameliyatsız yöntemler konusunda deneyimli ve uygun teknolojiye sahip dermatoloji uzmanları da bu tedavileri başarıyla uygulayabilir.
Ksantelazma Kremi Var mı?
Ksantelazmada deri altındaki yağ birikintisinin derinliği, herhangi bir kremin ulaşabileceği düzeyin çok ötesindedir. Dolayısıyla piyasadaki hiçbir krem bu birikintiyi ortadan kaldıramaz. Krem, yağ dokusuna ulaşsa bile bu yağı eritmesi mümkün değildir.
Tedavi Sonrası Kullanılabilecek Kremler
Cerrahi veya ameliyatsız tedaviden sonra yara bakımında Kutalin Krem veya Bepanthen Plus gibi nemlendirici ve iyileştirici kremler önerilir. Ancak bu ürünler sadece bakım amaçlıdır; tedavi edici etkileri yoktur.
Kolesterol İlacı Ksantelazmaya İyi Gelir mi?
Mevcut yağ birikintisini ortadan kaldırmaz; ancak tedavi sonrası kolesterol düzeyi ilaçla kontrol altına alınırsa, tekrarlama ihtimali azalır.
Ksantelazma erken dönemde fark edilirse ve kan kolesterolü yüksekse, kolesterol düşürücü tedavi hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
Referanslar
- Ferahbafl, A., Utafl, S., & Ukflal, Ü. (2004). Ksantelazma Palpebrarum Tedavisinde Erbiyum: YAG Lazer. https://jag.journalagent.com/turkderm/pdfs/TURKDERM_38_4_281_284.pdf